Şehrin Simgesi Gostivar Saat Kulesi
Gostivar şehrinin önemli bir sembolü haline gelmiş olan saat kulesi hakkında Sanat Tarihçisi Ersin Diko’nun kaleme almış olduğu yazıyı ilginize sunuyoruz.
Kuzey Makedonya, kültürel ve tarihi geçmişini yansıtan eserlerle doludur. Saat kuleleri de bu zengin mirasın nadide örneklerindendir. Saat kuleleri şehre saati gösterdiği yer gibi halkında o zamanlar birer buluşma noktasıydılar.
Gostivar şehir merkezinde yer alan saat kulesi, Osmanlı Döneminde inşa edilen önemli bir yapıdır. Şehrin korunmuş olan cami, medrese ve mezarlık alanın sınırında yer almaktadır.
Yapı 17 yüzyıl yapısıdır, yapının kitabesi ise onarım tarihi olarak hicri 1253/ miladi 1837-38 tarihini göstermektedir.
Bölge halkı ile yapılan görüşmeler sonucu elde edilen bilgilere göre kulenin ahşap kısmı Birinci Dünya Savaşı sırasında yıkılmıştır. Yapı ilk defa 1950 yılında bir onarımdan geçmiştir. 1958 yılına gelindiğinde o dönemki Makedon yetkililer tarafından Gostivar Saat Kulesi tarihi eser olarak tescil edilerek koruma altına alınmıştır.
1986 yılında yapılan restorasyon çalışması ile yapıya ahşap bir bölüm eklenmiştir. Yapılan restorasyon ile beraber kulenin dibinde bulunan dükkanlardan temizlenmiştir. Bu çalışmalar sonrasında yapı günümüzdeki şeklini alarak varlığını sürdürmeye devam etmektedir.
Yapı geçirdiği onarımlar ile günümüzde iyi korunmuş halde olup, Makedonya’daki nadir Osmanlı eserlerindendir. Saat kulesi, 23.70 m. yüksekliğinde, 5.60 x 5.60 m. ölçülerinde kare planlıdır. Kare planlı kaidenin üzerine iri bir bademle sekizgen gövdeye geçilmektedir. Pahlanan köşeler iki üçgen çatıyla örtülüdür. Yapının güneybatısında kuleye giriş kapısı bulunmaktadır.
Yapı kesme ve moloz taştan örülmüştür. Kulenin kaide ve gövdesinde moloz taş, köşk bölümünde ise ahşap malzeme kullanılmıştır. Tepe kısmında külah şeklini andıran bölümde ise çanı yer almaktadır. Çanı ile şehre zamanı duyuran saat kulelerinden biriydi.
İç kısmına bakıldığında ise yapının 5 katlı olduğu görülmektedir. Yapının üst katına çıkışı ahşap merdiven karşılamaktadır. Gövde kısmındaki taş bölümün kendini ahşap konstrüksiyona bıraktığı yerde çapraz pahlanmış taş sistemi kullanılmıştır. Köşk kısmının etrafının demirlerle kaplanmış olması güvercin dışkılarından eseri korumaktadır. Bu bölüm ayrıca saat mekanizması ile çanın bulunduğu alandır. Köşk bölümünde bulunan saat mekanizması orijinal değidir, sonraki onarımlarda yapıya eklenmiştir.
Yapı 17. yüzyıl karakterini korumaktadır. Son yıllarda, Saat Kulesi Gostivar Anıtlar Kurulu ve Konservasyon Merkezi tarafından hazırlatılan projeye bağlı olarak restore edilmiştir. Belirli zamanlarda iç kısmı temizlenmekte olan kulenin tek sorunu halka kapalı olmasıdır.